ΑΠΟΨΕΙΣ

(:Το πρόβλημα της συλλογικής ευθύνης κι ενοχής)

«Δεν γνωρίζω πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο όρος ‘συλλογική ευθύνη’, είμαι πάντως δικαιολογημένα βέβαιη ότι όχι μόνο αυτός αλλά και τα προβλήματα που υπονοεί οφείλουν τη σημασία και το γενικότερο ενδιαφέρον τους στα πολιτικά αδιέξοδα, σε αντιδιαστολή προς τα νομικά ή τα ηθικά».

Αυτά, μεταξύ άλλων, έγγραφε η Γερμανοαμερικανίδα, εβραϊκής καταγωγής, Johanna «Hannah» Arendt, από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα. Αντίθετα με όσα (αυτονόητα) η Hannah Arendt, η λογική αλλά και το δίκαιο υποστήριζαν, με το προϋφιστάμενο καθεστώς (:άρθρο 9 ν. 4554/2018) θεσπίστηκε η έννοια της συλλογικής και εις ολόκληρον ευθύνης και ενοχής, σε νομικό επίπεδο, περισσοτέρων φυσικών και νομικών προσώπων. Ανεξάρτητα από την εμπλοκή ενός εκάστου. Το αντικείμενο; Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από (ενδεχόμενη) παραβίαση των δικαιωμάτων των εργαζομένων σε εργολάβους και υπεργολάβους.

Η θέσπιση (και η άρση) της αλληλέγγυας και εις ολόκληρον ευθύνης

Οι διατυπωθείσες προθέσεις του νομοθέτη όσον αφορά τη διαχείριση του συγκεκριμένου θέματος, υπήρξαν απολύτως αγαθές: η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και ο περιορισμός της ανασφάλιστης εργασίας.

Στο πλαίσιο αυτό θεσπίστηκε η διάταξη του άρθρου 9 ν. 4554/2018 και, δι’ αυτής, η αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη του εργοδότη-αναθέτοντος, του εργολάβου και τυχόν υπεργολάβου έναντι της ενδεχόμενης παραβίασης των δικαιωμάτων των εργαζομένων των τελευταίων.

Το συγκεκριμένο πλέγμα ρυθμίσεων λειτούργησε, δυστυχώς, απολύτως επιβαρυντικά για τους αναθέτοντες και προξένησε σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή της. Μεταξύ άλλων: (α) κατελάμβανε κάθε επιχείρηση και κάθε φυσικό πρόσωπο-αναθέτοντα, ανεξάρτητα από το οικονομικό του μέγεθος και την εξόφληση των υποχρεώσεών τους προς τον εργολάβο, (β) δημιουργούσε δυσθεώρητα μεγάλη γραφειοκρατία και αντίστοιχη επιβάρυνση των εμπλεκομένων προσώπων σε χρόνο και κόστος και (γ) περιέπλεκε τη διεκδίκηση τυχόν αξιώσεων του εργοδότη σε βάρος του εργολάβου.

Τέλος, η προβληθείσα αντισυνταγματικότητα της σχετικής διάταξης, όσον αφορά την αναδρομική της ισχύ, δεν έχει οποιαδήποτε βάση.

Εν κατακλείδι

Είναι βέβαιο πως στις προθέσεις του νομοθέτη για τη θέσπιση του άρθρου 9 ν. 4554/2018 ήταν η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Διέλαθε όμως της προσοχής του πως οι διατάξεις αυτές δεν κατελάμβαναν μόνον εκείνους που σκοπό τους είχαν τη μεγιστοποίηση του κέρδους μέσα από τη φαλκίδευση των δικαιωμάτων των εργαζομένων τους. Κατελάμβαναν ακόμα και την κ. Ευλαλία, τη γειτόνισσα-συνταξιούχο, που ανέθετε σε κάποιον ελαιοχρωματιστή να της βάψει το μοναδικό της δωμάτιο (αντί 50 ευρώ «μαζί με τα χρώματα») κι εκείνος δεν πλήρωνε (ή/και είχε ανασφάλιστο) το βοηθό που χρησιμοποίησε.

Θα σκεφτόταν άραγε κανένας σοβαρά να εξηγήσει στην κ. Ευλαλία τις επαπειλούμενες σε βάρος της κυρώσεις; Δεν ήταν βέβαια ο διά πυράς θάνατος ούτε και ο ανασκολοπισμός της! Διοικητικές, μόνο(!) κυρώσεις (:πρόστιμο 300 ευρώ έως 50.000 ευρώ) βεβαίως όμως και ποινικές (:φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών ή/και χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ)...

Το παράδειγμα της κ. Ευλαλίας μοιάζει φαιδρό, όμως δεν είναι: αυτά προέβλεπε η διάταξη του άρθρου 9 ν. 4554/2018 για όλους ανεξαιρέτως -ακόμα και για την προαναφερθείσα, καλοκάγαθη και συμπαθητική κ. Ευλαλία.

Η επίμαχη διάταξη καταργήθηκε με το άρθρο 117 §1 ν. 4623/9.8.2019.

Ευτυχώς.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25 Αυγούστου 2019