ΑΠΟΨΕΙΣ

Προοίμιο

«Χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα» λέει ο θυμόσοφος λαός μας. Η συγκεκριμένη παροιμία αναφέρεται στην ανάγκη της γραπτής αποτύπωσης των συμφωνηθέντων. Εξηγεί όμως, ως έναν βαθμό, την ανασφάλειά μας από την έλλειψή του. Συγκεκριμένα «χαρτιά», εξάλλου, πάντοτε υπήρχαν που, ως αξιόγραφα, είχαν ιδιαίτερη αξία. Τέτοια ήταν και οι μετοχικοί τίτλοι. Κι όταν μιλούσαμε για μεταβίβαση μετοχών στο Χρηματιστήριο, αναφερόμασταν σε ωραία (και με ασφάλεια;) τυπωμένους μετοχικούς τίτλους που «άλλαζαν χέρια» μέσω συμβάσεων που συνάπτονταν από τους φωνασκούντες (γύρω από το περίφημο «κάγκελο») χρηματιστές. Λίγο πριν από τη χαραυγή της τρέχουσας χιλιετίας, αρχίσαμε να μιλάμε για «αποϋλοποίηση μετοχών». Οι έντυπες μετοχές των εισηγμένων ανωνύμων αντικαταστάθηκαν, σταδιακά, από λογιστικές εγγραφές.

Σήμερα, στην εποχή της τεχνολογίας, το «χαρτί»-το έγγραφο συνολικά αρχίζει να χάνει, σταδιακά, την αξία του. Η πιστοποίηση της μετοχικής ιδιότητας για τις μη εισηγμένες δεν ήταν δυνατό να παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένη με κάποιο έγγραφο.

Οι μετοχές και το βιβλίο μετόχων

Το μετοχικό κεφάλαιο της ανώνυμης εταιρείας διαιρείται σε μετοχές. Πλέον, μόνο, ονομαστικές. Η εταιρεία, κατά κανόνα, υποχρεούται να εκδώσει και να παραδώσει στους μετόχους τους σχετικούς τίτλους τους.

Το προϋφιστάμενο δίκαιο προέβλεπε τη δυνατότητα έκδοσης προσωρινών τίτλων. Η πρόβλεψη αυτή δεν υφίσταται, πλέον, στο νέο νόμο. Στο εξής: οριστικοί, μόνο, μετοχικοί τίτλοι.

Οι εταιρείες δικαιούνται να επιλέξουν αν θα προβούν στην έκδοση ή μη μετοχικών τίτλων. Κι αν η επιλογή τους είναι να εκδώσουν, μπορούν να επιλέξουν να έχουν άυλες, μόνο, μετοχές. Μετοχές δηλαδή που και δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία, απλή, λογιστική εγγραφή.

Στο βιβλίο μετόχων (το οποίο σε κάθε περίπτωση οφείλουν να τηρούν οι ανώνυμες εταιρείες), καταχωρούνται τα στοιχεία των μετόχων, ο αριθμός και η κατηγορία των μετοχών που κάθε μέτοχος κατέχει. Ο μέτοχος πάντως μπορεί να επικαλεστεί και οποιοδήποτε άλλο έγγραφο έχει στην κατοχή του, δηλωτικό ή αποδεικτικό της μετοχικής του ιδιότητας και των συναφών δικαιωμάτων του. Η τήρηση του βιβλίου μετόχων είναι δυνατό να γίνεται ηλεκτρονικά είτε από την εταιρεία είτε από τρίτους (πιστωτικά ιδρύματα, επιχειρήσεις επενδύσεων και κεντρικά αποθετήρια τίτλων).

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες από τη μη ορθή τήρηση του σχετικού βιβλίου αναδεικνύονται περισσότερο τα τελευταία χρόνια: πληθαίνουν εκείνοι (τράπεζες, fund, υποψήφιοι επενδυτές, αγοραστές μετοχών, δικαστήρια κτλ.), που ζητούν πρόσβαση στα στοιχεία του.

Εν κατακλείδι

Η μέρα που οριστικά θα αποχωριστούμε το χαρτί δεν μοιάζει πλέον μακρινή. Οι ανώνυμες εταιρείες, σ’ αυτό το μεταβατικό στάδιο, δικαιούνται να επιλέξουν ανάμεσα στην έκδοση ή μη μετοχών και, σε καταφατική περίπτωση, ανάμεσα σε έγχαρτες ή άυλες. Αντίστοιχα, το βιβλίο μετόχων, με την ξεχωριστή αξία που του αναγνωρίζεται, μπορεί να τηρείται είτε σε φυσική είτε σε ηλεκτρονική μορφή -ένα αρχείο δηλ. κάπου σε κάποιον υπολογιστή ή, απλά, σε κάποιο cloud.

Φαίνεται πως η αξία της παροιμίας «χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα» απομακρύνεται (και όσον αφορά τις Ανώνυμες Εταιρείες). Η εμμονή μας στο «χαρτί», στη (δήθεν) ασφάλεια που αυτό παρέχει αλλά και στις εμπειρίες του παρελθόντος, εύλογα θα ήταν δυνατό να χαρακτηριστεί από τους νεότερους ως «αγκύλωση».

Σε κάθε περίπτωση: αν δεν καταφέρνουμε να συμπεριλαμβανόμαστε μεταξύ εκείνων που χαράσσουν τις νέες λεωφόρους, ας επιδιώκουμε τουλάχιστον να παραμένουμε μεταξύ των χρηστών τους.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 1-2 Ιουνίου 2019