ΑΠΟΨΕΙΣ

Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος σαλπάρισε από την Ισπανία με το φιλόδοξο σχέδιο να ανακαλύψει το δυτικό δρόμο προς τις Ινδίες. Αντί γι’ αυτόν όμως ανακάλυψε μια καινούργια ήπειρο, την Αμερική. 

Σίγουρα ήταν μία ιστορική ανακάλυψη αλλά, αφού καταλάγιασε ο πρώτος ενθουσιασμός, το πρόβλημα της επικοινωνίας της Ευρώπης με τις Ινδίες επανήλθε και πάλι στην επικαιρότητα: Η νέα ήπειρος ήταν εμπόδιο σε αυτήν τη διαδρομή! 

Έπειτα από προσπάθειες πολλών θαλασσοπόρων, τελικά ο Μαγγελάνος ανακάλυψε ότι στο νότιο άκρο της νέας ηπείρου υπήρχε ένα αρχιπέλαγος από δεκάδες νησιά, με μεγαλύτερο την Γη του Πυρός, τα οποία δημιουργούν έναν πραγματικό λαβύρινθο από θαλασσινές διαδρομές. Ακολουθώντας μία από αυτές, βρέθηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό, στην άλλη πλευρά της Αμερικής, ανοίγοντας, επιτέλους, το δυτικό δρόμο για τις Ινδίες! Αλλά μόνο μικρά πλοία μπορούσαν να ακολουθήσουν αυτήν τη διαδρομή.

Η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ από τον Ferdinand de Lesseps, η οποία άρχισε να λειτουργεί το 1869, έδωσε στον μεγάλο αυτό γάλλο διπλωμάτη την ιδέα της κατασκευής μιας διώρυγας στην Κεντρική Αμερική, που θα συνέδεε τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό. 

Το σχέδιο ήταν μια διώρυγα στη στάθμη της θάλασσας, που θα διέσχιζε τα υψώματα του Παναμά. Ιδρύθηκε μια εταιρεία, πουλήθηκαν μετοχές και το 1882 άρχισαν οι εργασίες. Όμως σταμάτησαν το 1888, εξαιτίας των συνεχών κατολισθήσεων στις υπερβολικά ψηλές πλευρές της τομής.

Όταν ο de Lesseps εγκατέλειψε την προσπάθεια, ανέλαβε τη διοίκηση της εταιρείας ένας άλλος γάλλος διπλωμάτης και μεγαλομέτοχος, ο Philippe-Jean Bunau-Varilla. Αυτός συμφώνησε να πουλήσει την ημιτελή διώρυγα στους Αμερικανούς, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα υπογραφόταν συνθήκη μεταξύ κρατών. 

Ο Bunau-Varilla χρηματοδότησε τον αγώνα ανεξαρτησίας του Παναμά από την Κολομβία και, δύο εβδομάδες από τη μέρα που ο Παναμάς έγινε ανεξάρτητο κράτος, εμφανίστηκε ως υπουργός αυτού του κράτους και στις 18 Νοεμβρίου 1904 -μία μέρα σαν τη σημερινή- υπέγραψε τη συμφωνία, παραχωρώντας στους Αμερικανούς την εταιρεία και μια λωρίδα γης δεξιά και αριστερά από τη διώρυγα έναντι 40 εκατομμυρίων δολαρίων.

Οι εργασίες συνεχίστηκαν από το στρατό των ΗΠΑ, αλλά με βάση ένα τροποποιημένο σχέδιο, που απέφευγε το πρόβλημα των κατολισθήσεων. 

Η διώρυγα δεν θα ήταν πια στη στάθμη της θάλασσας, αλλά τα πλοία θα ανυψώνονταν διαδοχικά σε δεξαμενές από την πλευρά και των δύο ωκεανών μέχρι το ύψος των 26 μέτρων, στο οποίο θα κατασκευαζόταν μια τεχνητή λίμνη. 

Η διώρυγα άνοιξε το 1914 και μπορούσε να εξυπηρετήσει πλοία χωρητικότητας μέχρι 80.000 τόνων. Από το 2016 έχει αναβαθμισθεί και μπορεί να δέχεται πλοία χωρητικότητας μέχρι 120.000 τόνων. Τα διόδια της διώρυγας εξαρτώνται από το μέγεθος και το είδος του πλοίου καθώς και από το χρόνο αναμονής. Ένα μεγάλο υπερωκεάνειο μπορεί να πληρώσει πάνω από 350.000 δολάρια, ενώ η μέση τιμή είναι περίπου 50.000 δολάρια.

*Ο Χάρης Βάρβογλης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18 Νοεμβρίου 2018