ΑΠΟΨΕΙΣ

Τα ολοένα και συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή επίκαιρη όσο ποτέ.

Η σύσταση της ατμόσφαιρας της Γης είναι 78% άζωτο, 21% οξυγόνο και μόλις 0,04% διοξείδιο του άνθρακα. Αυτό το μικρό όμως ποσοστό δημιουργεί το φυσιολογικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο διατηρεί τη μέση θερμοκρασία της Γης πάνω από τους 0 βαθμούς Κελσίου, κρατάει το νερό σε υγρή μορφή και ευνοεί την εμφάνιση ζωής. Στενά συνδεδεμένη με την παρουσία του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι η θερμοκρασιακή ισορροπία της Γης. Ο Ήλιος θερμαίνει κυρίως τις περιοχές γύρω από τον ισημερινό και η διάδοση της θερμότητας που εναποτίθεται δημιουργεί ρεύματα στη θάλασσα και στην ατμόσφαιρα, με πιο γνωστά στη θάλασσα το Ρεύμα του Κόλπου και το Κούρο Σίβο, και στην ατμόσφαιρα τους αληγείς και ανταληγείς ανέμους. Χωρίς τα θαλάσσια και τα ατμοσφαιρικά ρεύματα, οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της Γης θα ήταν πιο ακραίες -πολύ θερμές στον ισημερινό και πολύ ψυχρές κοντά στους πόλους- και πολύ μικρότερο ποσοστό της επιφάνειας τη Γης θα ήταν κατοικήσιμο.

Θα μπορούσε να παρομοιάσει κανείς αυτήν την κατάσταση ισορροπίας με μία μπίλια που ισορροπεί σε κάποιο από τα βαθουλώματα μιας αυγοθήκης. Εμείς, καίγοντας ορυκτά καύσιμα τα τελευταία 250 χρόνια, έχουμε αρχίσει να δημιουργούμε ένα υπερβολικό φαινόμενο θερμοκηπίου και διαταράσσουμε αυτήν την ισορροπία, σαν να «ταρακουνάμε» την αυγοθήκη δεξιά - αριστερά. Προς το παρόν η μπίλια ταλαντεύεται μόνο ελαφρά, αλλά εξακολουθεί να παραμένει στο ίδιο βαθούλωμα. Έτσι οι συνέπειες της διαταραχής είναι, προς το παρόν, σχετικά ήπιες. Μία από αυτές θα είναι η άνοδος της στάθμης των ωκεανών από το λιώσιμο των πάγων και το πλημμύρισμα των παραθαλάσσιων περιοχών από τα νερά. Είναι σίγουρο όμως ότι, αν η διαταραχή γίνει αρκετά μεγάλη, η μπίλια θα «πηδήξει» από το βαθούλωμα που βρίσκεται σήμερα και θα «κάτσει» σε κάποιο άλλο, το οποίο, λόγω της πολυπλοκότητας του συστήματος, είναι εξαιρετικά δύσκολο -αν όχι αδύνατο- να προβλεφθεί.

Σε μια τέτοια περίπτωση η άνοδος της στάθμης των ωκεανών θα είναι μία ασήμαντη συνέπεια, αν συγκριθεί με τη γενική αλλαγή των συνθηκών στην επιφάνεια της Γης. Για παράδειγμα η αύξηση της θερμοκρασίας στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας θα επιτρέψει στους υδρατμούς να ανεβαίνουν πάνω από το στρώμα του όζοντος, ενώ σήμερα στερεοποιούνται σε πάγο κάτω από αυτό. Εκεί ψηλά θα διασπώνται από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, που σήμερα δεν διαπερνά αυτό το στρώμα, σε υδρογόνο και οξυγόνο, και το υδρογόνο θα διαφύγει στο διάστημα. Έτσι θα αδειάσει σιγά σιγά η Γη από νερό.

*Ο Χάρης Βάρβογλης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ