ΑΠΟΨΕΙΣ

Η χρήση χημικών και βιολογικών όπλων στους πολέμους θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχει βαθιές ρίζες. Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι στην ελληνική αρχαιότητα ήταν συνηθισμένη πρακτική να δηλητηριάζεται το νερό των πηγαδιών, ενώ στον Μεσαίωνα είχε εμφανιστεί η πρακτική της ρίψης πτωμάτων ανθρώπων που είχαν πεθάνει από μολυσματικές ασθένειες σε πόλεις που βρίσκονταν υπό πολιορκία. Όμως η αλματώδης ανάπτυξη της χημείας κατά το 19ο αιώνα έδωσε τη δυνατότητα παρασκευής σε μεγάλες ποσότητες πολεμικών χημικών ουσιών (ΠΧΟ) πρωτόγνωρης δραστικότητας κατά των ανθρώπων. 

Έτσι η έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου βρήκε τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες έτοιμες να χρησιμοποιήσουν αυτές τις ΠΧΟ κατά του αντιπάλου, και μάλιστα με πολύ μεγάλο αριθμό θυμάτων.

Οι τραγικές συνέπειες αυτής της χρήσης δεν ανέστειλαν καθόλου την έρευνα για την παρασκευή όλο και πιο αποτελεσματικών ουσιών αυτού του είδους κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Αντίθετα, στην περίοδο αυτή ανακαλύφθηκαν από τους Γερμανούς τα νευροτοξικά αέρια σαρίν και ταμπούν, που μαζί με τις ήδη γνωστές από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ΠΧΟ παρασκευάστηκαν σε μεγάλες ποσότητες και αποθηκεύθηκαν για ενδεχόμενη χρήση στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Οι σύμμαχοι ήταν και αυτοί εφοδιασμένοι με μεγάλες ποσότητες ΠΧΟ, αν και βασικά μόνο από τα είδη που ήταν γνωστά από τον προηγούμενο πόλεμο, όμως καμία από τις δύο συμμαχίες δεν κατέφυγε στο χημικό πόλεμο, κυρίως από το φόβο των αντιποίνων. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι αυτό δεν εμπόδισε τους Γερμανούς να χρησιμοποιήσουν υδροκυάνιο για τη θανάτωση των εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Θα περίμενε κανείς ότι, μετά την αποφυγή χρήσης ΠΧΟ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την αποθήκευση-καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους του χημικού οπλοστασίου των αντιπάλων μετά το τέλος των εχθροπραξιών, το φάσμα του χημικού πολέμου θα είχε οριστικά απομακρυνθεί. Κάθε άλλο όμως παρά αυτό συνέβη. Η έρευνα και παραγωγή ΠΧΟ συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση, με μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, τα δυαδικά χημικά όπλα. Τα όπλα αυτά αποτελούνται από δύο συστατικά, σχετικά ακίνδυνα το καθένα από μόνο του, τα οποία αναμειγνύονται λίγο πριν από τη χρήση του όπλου και δίνουν ως προϊόν τη δραστική ΠΧΟ.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά ατυχήματα που έγιναν μέχρι σήμερα με νευροτοξικά αέρια συνέβη στις 17 Μαρτίου 1968, μια μέρα σαν και σήμερα πριν από 51 χρόνια, όταν βρέθηκαν πεθαμένα 3.000 πρόβατα στην κοιλάδα Skull Valley της Utah. 

Αιτία ήταν η κατά λάθος διαφυγή της ουσίας VX, συγγενούς των οργανοφωσφορικών εντομοκτόνων, κατά τη διάρκεια ενός απόρρητου πειράματος δοκιμαστικού ψεκασμού της από αεροπλάνο. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που την επόμενη χρονιά ο πρόεδρος Νίξον απαγόρευσε τις δοκιμές χημικών όπλων στην ατμόσφαιρα.

Ένα σημαντικό βήμα στη μάχη εναντίον της εξάπλωσης των ΠΧΟ ήταν σίγουρα η καταστροφή, από διεθνή δύναμη που είχε οργανώσει ο ΟΗΕ, μεγάλων ποσοτήτων τέτοιας κατηγορίας ουσιών, που είχε αναπτύξει και είχε αποθηκεύσει η Συρία. Όπως είναι γνωστό, οι ποσότητες αυτές, περίπου 1.300 τόνοι, φορτώθηκαν σε έναν στολίσκο δανο-νορβηγικών πλοίων και μεταφέρθηκαν στην Ιταλία. Από εκεί μεταφορτώθηκαν σε ένα αμερικανικό πολεμικό πλοίο, όπου και καταστράφηκαν σε κατάλληλους χημικούς αντιδραστήρες.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17 Μαρτίου 2019